BAYIR TURPU (COCHLEARIA ARMORACIA)
Bayır turpu (cochlearia armoracia), ağırlıklı olarak Avrupa ve Asya'da yetiştirilen çok yıllık bir bitkidir. Özellikle biyolojik olarak aktif bileşenler açısından zengin bir kaynak olan kökleri, sıcak ve keskin tadı ve nüfuz eden aroması nedeniyle yiyeceklerde baharat olarak kullanılmaktadır[1].
Bayır turpu kökü antiinflamatuar ve antibakteriyel özellikleriyle bilinir ve bu nedenle akut sinüzit, bronşit ve idrar yolu enfeksiyonlarını tedavi etmek için kullanılır[2-3]. Karakteristik sıcak kokusu esas olarak enzimatik parçalanma ürünlerinin sonucudur. Alil İzotiyosiyanat önilaç sinigrinden oluşmaktadır[4].
Bayır turpu en önemli baharatlı sebzelerden biridir[10]. Bayır turpunun yenilebilir kısmı karakteristik keskin bir tada sahip olan köküdür. Tadı, kökün ezilmesiyle açığa çıkan alil izotiyosiyanat ve bütil tiyosiyanat tarafından üretilir.
Bayır turpu Polonya'da ekonomik açıdan önemli bir bitkidir, özellikle Sieradz bölgesinde yetişir. Burada ekim alanı bu türün kapladığı toplam alanın yaklaşık %50'sini oluşturur ve ülke veriminin yaklaşık %50'sini oluşturur. Yetiştirildiği diğer geniş alanlar Varşova, Piotrkow ve Szeczyn yakınlarıdır[11].
Bayır turpu, aromatik bir bitkidir. Bayır turpu kökü geleneksel olarak solunum ve idrar yolu enfeksiyonlarını, kas ağrılarını, eklem iltihaplarını ve ağrılarını ve diğer birçok durumu tedavi etmek için kullanılmaktadır. Tıbbi olarak OTC şekilde kurutulmuş kök, kapsül veya topikal formda uygulanabilmektedir.
Bayır turpu, kalsiyum, potasyum, magnezyum, çinko, C vitamini ve folat gibi mineraller ve besin maddeleri içermektedir. Ayrıca bayır turpu, flavonoidler, peroksidaz ve uçucu yağlar gibi tedavi edici etkiye sahip kimyasal elementler de içermektedir. Bu uçucu yağlar hardala benzer.
Ayrıca ona eşsiz tadını ve aromasını veren sinigrin içerir[9].
Taze hasat edilmiş kök, enzimatik olarak tetiklenen (mirosinaz) alil hardal yağı (%90'a kadar) ve kök kesildiğinde biraz 2-fenil hardalı açığa çıkaran glukozinolat sinigrin (%0,3) ve glukonasturtin içerir. Kurutulmuş kök bu hardal yağlarının her ikisini de içerir.
Bir fitokimyasal çalışma daha Bayır turpunun izotiyosiyanatlar ve glukozinolatlar içerdiğini göstermiştir. Araştırmalar, glukozinolatların güçlü antiinflamatuar ve antioksidan özelliklere sahip olduğunu ve hücrelerimizi hastalığa neden olan hasarlardan korumaya yardımcı olduğunu ortaya koymaktadır[5]. Ayrıca kökler antioksidan askorbik asidin [6] yanı sıra antiinflamatuar kapasiteleriyle bilinen flavonoidler kaempferol ve kersetin [7] içermektedir.
Referanslar:
1. N. C. Veitch, “Horseradish peroxidase: a modern view of a classic enzyme,” Phytochemistry, vol. 65, no. 3, pp. 249–259, 2004.
2. A. Conrad, T. Kolberg, I. Engels, and U. Frank, “In vitro study to evaluate the antibacterial activity of a combination of the haulmof nasturtium (Tropaeoli majoris herba) and of the roots of horseradish (Armoraciae rusticanae radix),” Drug Research, vol. 56, no. 12, pp. 842–849, 2006.
3. V. Fintelmann, U. Albrecht, G. Schmitz, and J. Schnitker, “Efficacy and safety of a combination herbal medicinal product containing Tropaeoli majoris herba and Armoraciae rusticanae radix for the prophylactic treatment of patients with respiratory tract diseases: a randomised, prospective, double-blind, placebo-controlled phase III trial,” Current Medical Research and Opinion, vol. 28, no. 11, pp. 1799–1807, 2012.
4. R.Agneta, A. R. Rivelli, E.Ventrella, F. Lelario, G. Sarli, and S.A. Bufo, “Investigation of glucosinolate profile and qualitative aspects in sprouts and roots of horseradish (Armoracia rusticana) using LC-ESI-hybrid linear ion trap with fourier transform ion cyclotron resonance mass spectrometry and infrared multiphoton dissociation,” Journal of Agricultural and Food Chemistry, vol. 60, no. 30, pp. 7474–7482, 2012.
5. Elena J. N., Jandirk S., Timo S., Bartosz L., Andreas H. Phytochemical and functional analysis of horseradish (Armoracia rusticana) fermented and non-fermented root extracts; Fitoterapia 162 (2022) 105308. ELSIVER.
6. S. J. Padayatty, A. Katz, Y.Wang et al., “Vitamin C as an antioxidant: evaluation of its role in disease prevention,” Journal of the American College of Nutrition, vol. 22, no. 1, pp. 18–35, 2003.
7. M. Gafrikova, E. Galova, A. Sevcovicova, P. Imreova, P. Mucaji, and E. Miadokova, “Extract from armoracia rusticana and its flavonoid components protect human lymphocytes against oxidative damage induced by hydrogen peroxide,” Molecules, vol. 19, no. 3, pp. 3160–3172, 2014.
8. H. T. Tran,M.M´arton, C.Herz et al., “Nasturtium(Indian cress, Tropaeolum majus nanum) dually blocks the COX and LOX pathway in primary human immune cells,” Phytomedicine, vol. 23, no. 6, pp. 611–620, 2016.
9. Corinna H., Hoai T. T. T., Melinda R. M., Ronald M., Susanne B., Monika S., and Evelyn L.; Evaluation of an Aqueous Extract from Horseradish Root (Armoracia rusticana Radix) against Lipopolysaccharide-Induced Cellular Inflammation Reaction; Volume 2017, Article ID 1950692, 10 pages; http://dx.doi.org/10.1155/2017/1950692.
10. Courter, J. W., Rhodes, A. M. (1969) Historical notes on horseradish. Ekon. Bot., 23: 156-164.
11. Krystyna G., Przemyslaw L. (2001), Infectıous Dıseases of Horseradısh (Cochlearıa Armoracıa L.) In Poland, Volume 45 Number 1: 55-64.